Trong tình hình đất nước Việt Nam phát triển một cách ì ạch, bộ máy điều hành cồng kềnh không tương xứng với tiềm lực vốn có của một đất nước được coi là ‘Rừng vàng Biển bạc’. Việt Nam một đất nước được thiên nhiên ban tặng nhiều tài nguyên khoảng sản, đắt đai phì nhiêu, mặt biển lớn và trái dài phù hợp cho sự phát triển về mọi mặt nông ngư nghiệp hay cảng biển. Nhưng Chính quyền độc đảng suốt thời gian dài thi hành chính sách ngu dân để trị, dập tắt mọi tư duy phản kháng. Người trẻ như con cá trong ao, có khát vọng nhưng đành lạc bước, khát khao tự do nhưng không ai dẫn lối soi đường để tìm lấy giá trị của bản thân, đòi hỏi nhân quyền.
Nhận thấy thực tế xã hội cần, Ngày 24 tháng 4 năm 2013, Luật sư Nguyễn văn Đài với tâm tư và kinh nghiệm của mình cùng với 5 cựu tù nhân lương tâm là các ông Phạm văn Trội, Nguyễn Trung Tôn, Nguyễn Bắc Truyển, Trương Minh Đức, Trần Đức Thạch đã thành lập Hội Anh Em Dân Chủ để đấu tranh cho nhân quyền, tự do và dân chủ hóa Việt Nam.
Tại thời điểm năm 2013 Luật sư Nguyễn Văn Đài giải thích lý do tại sao ông và các cộng sự lại hình thành ra một hội mới như thế:
“Trong năm 2013, sau khi có phong trào ký ủng hộ hiến pháp đã dấy lên hoạt động ký tên ủng hộ Kiến nghị 72, Kiến nghị của Hội Đồng Giám mục Việt Nam, Tuyên bố của Nhóm Công dân Tự do… phát triển mạnh mẽ tạo ra một phong trào xã hội ký kiến nghị, cũng như gửi các thỉnh nguyện thư. Nay đã đến thời điểm những người đấu tranh dân chủ trong nước ngồi lại với nhau, cùng nhau thống nhất bàn bạc tìm ra con đường ngắn nhất cho tiến trình dân chủ ở Việt Nam.
Trước đây mỗi cá nhân đấu tranh rất đơn lẻ, không có sự phối hợp nên phong trào đấu tranh rất yếu. Nay khi cùng đứng chung với nhau trong một Hội Anh Em Dân Chủ thì có thể phát huy được những điểm mạnh, tích cực của từng cá nhân, tạo nên sức mạnh tập thể để có thể đấu tranh một cách mạnh mẽ hơn, đồng thời cũng có thể giúp nhau khắc phục những yếu điểm hay nhược điểm của mỗi một thành viên. Từ đó tạo nên một tập thể gắn bó để đoàn kết với nhau. Chúng tôi là những người tiên phong trong việc thành lập hội này, đã trải qua nhiều năm tháng đấu tranh, trải qua những năm tháng lao tù; đây là lúc chúng tôi tiên phong thể hiện quyền lập hội của mình và cũng là những người đi trước với mục đích tập hợp những anh em đấu tranh lại, thứ hai cũng khuyến khích, cổ vũ cho những tổ chức, nhóm khác còn đang hoạt động bị mất hoặc chưa có ý định thành lập hội thì mạnh dạn hơn nữa để thành lập các hội đoàn khác nhau. Bởi vì nếu chỉ có một hội hoặc một vài hội thôi, hay chỉ một vài tổ chức chính trị thôi thì không thể nào có thể làm nên sự thay đổi về chính trị ở Việt Nam được mà lúc này chúng ta cần rất nhiều hội đoàn ra đời để cùng phát triển mỗi một nhóm, một hội khác nhau ở mỗi địa phương khác nhau, thuộc các thành phần khác nhau để đến một thời điểm nào đó khi mà các hội đoàn lớn mạnh rồi, sẽ tạo nên liên minh, thành tổ chức lớn mạnh; lúc đó mới đủ sức áp lực với chính quyền để thay đổi tiến trình dân chủ cho đất nước, đem lại lợi ích cho mọi người dân ở Việt Nam .”
Hội Anh Em Dân Chủ là một hội đoàn được thành lập trên không gian mạng xã hội, thực tế theo hiến pháp Việt Nam sẽ không bị chi phối. Hội sử dụng nền tang mạng xã hội, sử dụng công nghệ thông tin để truyền tải thông điệp đòi hỏi những quyền tự do dân chủ cho người Việt Nam. Pháp luật Việt Nam thời điểm đó không có quy định nào xử lý những hoạt động trên không gian mạng.
Hội Anh Em Dân Chủ sau khi mới thành lập được hơn 10 ngày đã có tới 70 người đăng ký tham gia. Trong thời gian từ năm 2013 tới 2015, Luật sư Nguyễn văn Đài và các thành viên lãnh đạo đã mở hàng chục lớp học nhân quyền và xã hội dân sự qua internet và trực tiếp với thanh niên, sinh viên và giáo dân Công giáo.
Nhận thấy sự lung lay của độc đảng lãnh đạo trước sự phát triển của các phong trào tự do, dân chủ… đặc biệt là Hội Anh Em Dân Chủ. Ngày 6 tháng 12 năm 2015, sau khi kết thúc lớp học nhân quyền cho 70 giáo dân Công giáo tại huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Trên đường về trên quốc lộ 1A, ngang qua Thị trấn Quán Hành, huyện Nghi Lộc Luật sư Nguyễn văn Đài người đang giữ vai trò đối ngoại và tư vẩn luật của Hôi Anh Em Dân Chủ bị an ninh cộng sản tấn công bạo lực, và bị cướp hết áo ấm, điện thoại, tiền, giày,… và bị ném ra bờ biển Cửa Lò, cách trung tâm thành phố Vinh hơn 10 km giữa đêm khuya.
Ngày 16 tháng 12 năm 2015, Luật sư Nguyễn văn Đài đã bị bắt khi ông đang trên đường tới gặp Phái đoàn ngoại giao EU, tới Hà Nội để đối thoại nhân quyền với chính phủ cộng sản Việt Nam. Họ cũng bắt cô Lê Thu Hà là trợ lý của ông. Ban đầu ông Nguyễn văn Đài và trợ lý bị cáo buộc tuyên truyền chống nhà nước cộng sản theo điều 88 Bộ luật hình sự Việt Nam 1999. Đến ngày 30 tháng 7 năm 2017, họ bị chuyển sang tội danh “hoạt động nhằm lập đổ chính quyền cộng sản” theo điều 79 Bộ luật hình sự.
Việt Nam theo chế độ độc tài toàn trị. Đảng cộng sản Việt Nam nắm quyền lực chính trị tuyệt đối theo điều 4 Hiến pháp Việt Nam năm 1980, 1992 và 2013. Theo qui định tại điều 4 Hiếp pháp thì chỉ có khoảng 5 triệu đảng viên đảng cộng sản Việt Nam mới có quyền tham gia hoạt động chính trị. Và chỉ các đảng viên đảng cộng sản mới có quyền trở thành lãnh đạo Nhà nước và xã hội. Còn lại hơn 90 triệu công dân Việt Nam không phải đảng viên đảng cộng sản thì bị tước đoạt quyền hoạt động chính trị và cơ hội được tham gia lãnh đạo nhà nước. Ở Việt Nam, bất cứ ai nói về vấn đề đa nguyên, đa đảng, tam quyền phân lập,… đều bị coi là kẻ thù của chính quyền cộng sản.
Chính quyền cộng sản tuyên truyền rằng vấn đề chính trị là của riêng đảng cộng sản, người dân chỉ nên quan tâm đến công ăn, việc làm của họ. Người dân không nên quan tâm đến chính trị, mọi vấn đề của đất nước và xã hội đã có đảng cộng sản chăm lo. Bởi chế độ độc đảng toàn trị với quyền lực tuyệt đôi nên hệ thống chính trị của chế độ cộng sản bị tha hóa và hủ bại. Tham nhũng trong chế độ cộng sản tại Việt Nam đã trở thành quốc nạn, thành giặc nội xâm của dân tộc Việt Nam từ nhiều thập kỷ trước. Ngày nay, không thể tìm ra một quan chức cộng sản trong sạch, không tham nhũng.
Đảng cộng sản Việt Nam bảo vệ chế độ độc đảng để họ dễ dàng tham nhũng, và họ tham nhũng để bảo vệ chế độ cộng sản. Tham nhũng trở thành bản chất của các quan chức cộng sản Việt Nam. Tất cả cảnh sát, an ninh, điều tra viên, công tố viên, thẩm phán, thư ký tòa,… đều 100% là đảng viên đảng cộng sản Việt Nam.
Đảng cộng sản Việt Nam sử dụng các cơ quan như cảnh sát, an ninh, quân đội, Viện kiểm sát, Tòa án, nhà tù,… như các công cụ để bảo vệ cho quyền lực tuyệt đối của mình. Họ đã thành lập hàng nghìn các tổ chức xã hội như Mặt trận Tổ quốc, Đoàn thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội cựu chiến binh,…. Các tổ chức xã hội này là cánh tay nối dài của đảng CS, được tài trợ bởi ngân sách chính phủ để giám sát người dân.
Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam không thừa nhận các tổ chức xã hội dân sự độc lập, các tổ chức chính trị đối lập. Chính quyền cộng sản Việt Nam coi tất cả những người có tiếng nói đối lập, chỉ trích, phê bình các yếu kém, vi phạm nhân quyền của chính quyền cộng sản là thế lực thù địch, phản động và phải bị trừng trị. Môi trường chính trị ở Việt Nam thực sự ngột ngạt, nguy hiểm cho tất cả những người Việt Nam thực sự khao khát có được tự do, dân chủ và nhân quyền.
Trong 4 năm gần đây, chính quyền cộng sản Việt Nam đã bắt giữ nhiều người bất đồng chính kiến và hoạt động nhân quyền tại Việt Nam. Đặc biệt là trong năm 2020 và những tháng đầu năm 2021, chính quyền độc tài CSVN đã bắt giữ khoảng 60 nhà hoạt động. Nguyên nhân là do đảng CSVN chuẩn bị Đại hội đảng cộng sản toàn quốc lần thứ 13 vào tháng 1 năm 2021. Trong chế độ độc tài toàn trị ở Việt Nam, mặc dù các quyền con người về chính trị được qui định đầy đủ trong Hiến pháp. Nhưng trên thực tế thì các quyền con người về chính trị đều bị tước đoạt bằng các điều luật ở trong Bộ luật hình sự.
Tính từ ngày thành lập 24 tháng 4 năm 2013 tới ngày 30 tháng 7 năm 2017, Hội AEDC đã tổ chức 12 khóa học trực tuyến cho gần 200 học viên tìm hiểu về nhân quyền, dân chủ và xã hội dân sự. Thời gian mỗi khóa học kéo dài 4 tháng, mỗi tuần từ 1 tới 2 buổi học. Đồng thời Hội AEDC cũng mở 5 lớp học trực tiếp cho khoảng 150 học viên. Hội AEDC tổ chức nhiều buổi hội thảo, các buổi lễ kỷ niệm ngày Quốc tế Nhân quyền có sự tham gia của quan chức ngoại giao các nước Hoa Kỳ, Thụy Điển, Australia, Canada, Đức,… tại Hà Nội.
Hội AEDC chia thành 4 khu vực hoạt động tại Việt Nam gồm: Miền Bắc, miền Trung, miền Nam và khu vực Tây Nguyên. Mỗi khu vực đều có Trưởng và các Phó Đại diện, trong mỗi khu vực có người phụ trách từng nhóm của mỗi tỉnh, thành phố.
Ngày 30 tháng 7 năm 2017, nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam chính thức đặt Hội AEDC vào danh sách các tổ chức đối lập nguy hiểm vì chính quyền Việt Nam cho rằng những hoạt động đó là đe dọa tới sự tồn vong của đảng cộng sản và chế độ cộng sản. Chính quyền cộng sản Việt Nam coi những hoạt động nhân quyền và đấu tranh cho dân chủ của Hội AEDC là những hoạt động nhằm lật đổ chính quyền. Bởi vậy bất kỳ thành viên nào của Hội AEDC bị bắt thì sẽ bị xét xử theo điều 109 với tội danh “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”. Tại Việt Nam, các thành viên lãnh đạo của Hội AEDC đã bị bắt và xét xử theo tội danh này gồm:
Ngày 16 tháng 12 năm 2015, Luật sư Nguyễn văn Đài bị bắt, bị xử 15 năm tù và 5 năm quản chế, bị bắt cùng ngày là và người trợ lý cô Lê Thu Hà bị xử 9 năm tù và 3 năm quản chế. Ngày 30 tháng 7 năm 2017 Cơ quan an ninh cộng sản Việt Nam đã bắt các lãnh đạo của HAEDC gồm ông Nguyễn Trung Tôn(Chủ tịch), đã bị kết án 12 năm tù; ông Phạm Văn Trội(cựu Chủ tịch), đã bị kết án 7 năm tù; ông Nguyễn Bắc Truyển(người sáng lập), đã bị kết án 11 năm tù; ông Trương Minh Đức(Phó Chủ tịch), đã bị kết án 12 năm tù. Ngày 1 tháng 9 năm 2017, Cơ quan an ninh bắt ông Nguyễn Văn Túc(tân Chủ tịch), đã bị kết án 13 năm tù. Ngày 15 tháng 9 năm 2017, Cơ quan an ninh bắt cô Trần Thị Xuân(Phó trưởng khu vực miền Trung), đã bị kết án 9 năm tù. Ngày 15 tháng 10 năm 2017, Cơ quan an ninh bắt ông Nguyễn Trung Trực(Trưởng đại diện miền Trung), đã bị kết án 12 năm tù. Ngày 11 tháng 1 năm 2019, Cơ quan an ninh bắt ông Nguyễn Văn Viễn(Phó đại diện miền Trung), ông Nguyễn Văn Viễn đã bị xử 11 năm tù và 5 năm quản chế. Ngày 10 tháng 10 năm 2019, an ninh tỉnh Quảng Bình đã đê hèn gài bẫy để bắt ông Nguyễn Văn Thanh, phó Trưởng đại diện miền Trung của Hội AEDC. Tháng 8 năm 2020, ông Nguyễn Văn Thanh đã bị xử 7 năm tù. Ngày 23 tháng 4 năm 2020, Cơ quan an ninh tỉnh Nghệ An đã bắt ông Trần Đức Thạch là sáng lập viên của Hội Anh Em Dân Chủ. Tháng 12 năm 2020, Tòa án tỉnh Nghệ An đã xử ông Trần Đức Thạch 12 năm tù và 3 năm quản chế.
Trước sự truy quét và đàn áp của chính quyền Việt Nam, Tất cả các thành viên ở trong nước chưa lộ danh tính phải rút vào hoạt động bỉ mật. Một số thành viên khác phải tìm cách ra nước ngoài lánh nạn.
Hội AEDC có các mối quan hệ quốc tế và thường xuyên làm việc với chính phủ, quốc hội của CHLB Đức, Hà Lan, EU, Hoa Kỳ, Vương Quốc Anh… Từ ngày 14 tới ngày 23 tháng 12 năm 2019, Chủ tịch Hội AEDC Nguyễn Văn Đài đã tới thăm Hoa Kỳ và có các cuộc gặp với Phó lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ ông Scott Busby, Dân biểu Alan Lowenthal, Văn phòng các Thượng nghị sĩ Marco Rubio, John Corny. Các cuộc gặp với các tổ chức NGO như: NED, Freedom House, Americam Bar Asociation, Advocates International, United State Commission on International Religious Freedom.
Trong 3 năm qua, đã có một thành viên Hội AEDC phải tị nạn chính trị tại Hoa Kỳ, một thành viên tị nạn chính trị tại Australia, một thành viên tị nạn tại Canada, hai thành viên tại CHLB Đức, và 6 thành viên đang tị nạn tại Thái Lan, và một số thành viên ở các quốc gia khác.
Thời Nguyễn là một trong những thành viên đầu tiên của Hội Anh Em Dân Chủ tại Vương Quốc Anh. Sau những bất ốn về hoạt động chính trị ở trong nước, nhiều thành viên của Hội Anh Em Dân Chủ đã phải tránh nạn ở nước ngoài, một số đã tìm đến Vương Quốc Anh và mong muốn tiếp tục hoạt động. Có khoảng 45,000(bốn mươi lăm nghìn) người Việt Nam đang cư trú tại Vương Quốc Anh, trong đó có khoảng 400 người có nhận thức về chính trị và tham gia hoạt động chính trị trong các tổ chức như Hội Đảng Việt Tân, Hội Con Đường Việt Nam… đây là những hạt giống quí và hiếm của Phong trào đấu tranh dân chủ cho Việt Nam ở Vương Quốc Anh. Đứng trước nhu cầu đó ông Thời Nguyễn đã đứng ra kêu gọi, vận động và cùng những người khác thành lập Hội Anh Em Dân Chủ phân hội UK vào ngày 05/02/2018. Và ông cũng là người đại diện pháp lý của phân hội. Sau một năm hoạt động, tới cuối tháng 03/2019 con số hội viên lúc này đã tăng lên 60 người. Phần lớn trong số họ là vừa trốn chạy trước sự đàn áp của chính quyền ở Việt Nam qua, do khác biệt về nhận thức, vùng miền, ngôn ngữ và khuynh hướng chính trị có sự thay đổi nhất định so với khi còn ở trong nước. Trong khi Thời Nguyễn người đại diện của hội vào lúc này không muốn nhận thêm thành viên mới, ông muốn giữ nguyên số lượng thành viên hiện tại để bồi dưỡng và nâng cao chất lượng cũng như kỹ năng đấu tranh trên không gian mạng xã hội và các sự kiện ngoài cuộc sống, cũng như tạo nên mỗi quan hệ hài hòa giữa các thành viên với nhau….
Cùng với đó trong hội lúc này, phần nhiều thành viên còn lại của hội lại muốn mở rộng vòng tay đón chào tất cả các thành viên hội mới từ Việt Nam qua, người ở bên nay đã lâu hay các bạn trẻ có ý muốn tìm hiểu về hội, xem họ như là tương lai không chỉ của Hội Anh Em Dân Chủ mà của đất nước Việt Nam. Đúng như tuyên bố ban đầu của Hội Anh Em Dân Chủ là tập hợp của những anh em cùng chí hướng, cùng quan điểm, cùng niềm tin, cùng có mục tiêu chung gắn bỏ với nhau để thực hiện mục tiêu chung đó. Cùng nhau chia sẽ những khỏ khăn, gian khổ cũng như cùng nhau chia sẻ những niềm vui, hanh phúc…
Vào ngày 04/06/2019 một số thành viên của Hội Anh Em Dân Chủ UK dưới sự đồng ý của Tân Chủ Tịch Hội Anh Em Dân Chủ Luật sư Nguyễn Văn Đài đã quyết định thành lập Hội Anh Em Dân Chủ phân hội Châu Âu ở UK. Sau khi thành lập hội đã bầu bà Nhàn Đặng làm tổng đại diện của hội. Tại thời điếm đó ông Quốc Huy được giao phụ trách mảng truyền thông, bà Phương Linh làm bên ban tổ chức.
Hội Anh Em Dân Chủ ở UK tuy non trẻ nhưng đã có được những thành công nhất định trong hoạt động: Hội đã hoàn thành Khoá học cơ bản về HAEDC và phương pháp đấu tranh dân chủ cho các thành viên mới do chủ tịch Nguyễn văn Đài trục tiếp giảng dạy. Các thành viên của Hội đã tổ chức thành công ba buổi Hội luận về đấu tranh dân chủ và nhân quyền với luật sư Nguyễn Văn Đài là diễn giả chính, đặc biệt là buổi Hội Thảo ngày 26/05/2019 còn có sự tham gia thuyết trình của ký giả Bill Haydon của BBC, người đã từng có nhiều năm công tác ở Hà Nội và là ngươi am hiểu về Việt Nam. Hội AEDC ở Vương Quốc Anh đa tổ chức thành công lễ kỷ niệm 9 năm thành lập hội vào ngày 24/04/2022.
Dưới sự đồng lòng của các thành viên Hội Anh Em Dân Chủ kết hợp với các hội đoàn khác đã tổ chức thành công nhiều cuộc biểu tình đòi dân chủ, nhân quyền, đòi trả tự do cho các Tù nhân Lương Tâm trước Đại sứ quán Việt Nam tại London, W8 5RD. Biểu tình phản đối Trung Quốc về việc xâm chiếm lãnh thổ Việt Nam trước Đại Sứ Quán Trung Quốc tại London, Anh quốc.
Khi sự cổ 39 đồng bào Việt Nam bỏ nước ra đi tìm miền đất tự do mới, đã không may mắn phải bỏ mạng trên Container lạnh của những kẻ buôn người vô lương tâm, các thành viên hội đã có một buổi thắp nến cầu nguyện trang nghiêm tại công viên Hythepark. Đáng chủ ý là khi Tô Lâm bộ trưởng bộ công an Việt Nam lấy việc đi công tác ở Vương Quốc Anh đã lợi dụng tiền thuế của dân để sống phè phỡn khi tham gia bữa tiệc dát vàng, mà một lát ăn của ngại bộ trưởng có thể nuôi sống hang chục hộ gia đình nghèo trong nước vượt qua vụ mùa giáp hạt. Đáng khinh bí hơn, ngay sau đó ông ta đã đến thắp hương bái lạy mộ Karl Marx, cha đẻ của chủ nghĩa cộng sản, người đã lên án những ông chủ của xã hội tư bản là bóc lột, xa hoa trên nỗi thống khổ của dân lao động… Sự bất công mà ông cho là cần bị nghiêm trị. Ngay sau đó luật sư Nguyễn Văn Đài, chủ tịch Hội Anh Em Dân Chủ đã dẫn đầu cùng các thành viên của hội tới trước lăng mộ của Karl Mark để nói cho ông biết chủ nghĩa, lý tưởng của ông đã đồi bại như thể nào dưới bàn tay của chính quyền cộng sản Việt Nam, sự đau khổ của ngươi dân Việt Nam trước sự bất công mà chủ nghĩa cộng sản mang lại. Ngay khi đến trước lăng mộ Karl Marx một số thành viên không kìm nén được sự căm phẫn mà dỡ bỏ băng rôn, lãng hoa mà Tô Lâm đã bổ thí cho Karl Marx.
Để nâng cao kỹ năng chiến đấu, sự gắn kết của các thành viên với nhau, phân công công việc cũng như cập nhật kiến thức chính trị, tình hình Việt Nam… hội đã thường xuyên tổ chức các cuộc họp online qua ứng dụng Zoom.
HAEDC luôn tuân thủ những nguyên tắc đấu tranh ôn hoà, bất bạo động, lấy đối thoại là phương thức hoạt động xuyên suốt trong quá trình tồn tại. HAEDC phản đối mọi hình thức đấu tranh bạo lực, cực đoan. Vào ngày 26/02/2023 Hội Anh Em Dân Chủ Phân Hội Châu Âu ở Vương Quốc Anh đã tham gia cùng Hội Việt Tân trong buổi hội thảo với chủ đề ‘tình hình Việt Nam trong bối cảnh thế giới có nhiều xung đột, nhật là ở trong mối đe dọa từ Trung Quốc, chúng ta có thể làm gì? Với diễn giả là tiến sĩ Trần Diệu Châu đến từ Hoa kỳ là dịch giả cuổn sách nối tiếng”chết bởi Trung Quốc” và Luật sư Nguyễn văn Đài đến từ Nước Đức với khoảng 150 người tam gia, tranh luận sôi nôi trong không khí cởi mớ và tự do.
Mục tiêu lớn, con đường còn dài và đầy chông gai, hy vọng một ngày không xa đất nước Việt Nam sẽ có quyền bầu cử tự do, người làm quan được nhân dân chọn lựa bầu lên điều hành đất nước đúng nghĩa và biết sợ nhân dân. Khi đó dân chủ, nhân quyền sẽ được đảm bảo.
